Foto Bezuidenhout: archief Geheugen van Bezuidenhout.
In de vroege ochtend van zaterdag 3 maart 1945 gebeurde er iets verschrikkelijks. Door fout overgenomen coördinaten vielen er meerdere bommen op de Haagse woonwijk Bezuidenhout. De wijk werd die ochtend grotendeels verwoest. Ruim 500 mensen kwamen bij deze vreselijke gebeurtenis om het leven. Het was de bedoeling geweest een munitieopslag en V2-installaties van de Duitsers in het Haagse bos te verwoesten, maar door een fout in de coördinaten werden de bommen te vroeg losgelaten en vielen ze op de Haagse woonwijk Bezuidenhout.
Afgelopen 3 maart was het 75 jaar geleden. Bij het monument van Juliana van Stolberg (op de Koningin Marialaan) werden het bombardement en de slachtoffers herdacht. Verschillende overlevenden waren aanwezig en legden bloemenkransen. Na afloop spraken we Jacob Snijders, al jaren voorzitter van het Wijkberaad Bezuidenhout en geestelijk vader van de website www.bezuidenhout.nl/geheugen waarop heel veel informatie en fotomateriaal te vinden is. Met Jacob spreken we over de grote impact van het bombardement op de wijk en hoe het de wijk veranderd heeft.
Jacob Snijders, Voorzitter wijkberaad Bezuidenhout. Foto:David Zijlstra
Vertel ons eens over de impact op de wijk (vandaag nog merkbaar)
“Bezuidenhout was een prachtige, statige wijk. Met geweldig mooie panden. Hoe de wijk eruitzag kun je nu nog zien in één van de weinige niet getroffen straten zoals de Adelheidstraat en de Emmastraat. Het deel wat gebombardeerd is, was een hele rijke omgeving. Op de Juliana van Stolberglaan bijvoorbeeld woonden de baronnen, de ministers en de generaals. Want die wilden allemaal graag dicht bij het paleis (red. Huis ten Bosch) wonen. De koninklijke familie woonde hier toen namelijk ook. En als ze op reis gingen, reden ze met de koets over de Bezuidenhoutseweg naar het station. Pas toen Juliana koningin werd zijn ze uit Den Haag vertrokken, naar Soestdijk”.
Wanneer werd er begonnen met het herstellen van de schade?
“Er zijn krantenberichten gevonden uit 1946 waarin werd gesproken over “puinonteigening” en vervolgens “grondonteigening”. Begin jaren ’50 kwamen de eerste plannen. Dudok had een plan gemaakt. Daar stonden vooral veel kantoren in. Maar daar is maar een gedeelte van uitgevoerd. Het ministerie van Agrarische zaken bijvoorbeeld. Maar er was natuurlijk een enorm tekort aan woningen in Bezuidenhout. De opbouw is in plukken gegaan. De blokken die nu in de Theresiastraat staan waren ongeveer de eerste woningen die weer werden opgeleverd. Want de Theresiastraat was in z’n geheel weggevaagd door het bombardement. Er stonden prachtige herenhuizen, maar daar was niets meer van over. Eigenlijk is de wederopbouw doorgegaan tot in de jaren ’80. Pas toen werd het conservatorium gebouwd. Tot dan lag dat terrein braak; ik heb er als jongetje nog gespeeld”.
Wat voor jullie in Mariahoeve en Marlot misschien interessant is om te weten is dat het kerkje in Marlot (aan het Bloklandenplein 15) in 1947 is gebouwd met bakstenen van huizen uit Bezuidenhout die door het bombardement waren getroffen. Het schijnt zelfs dat er bij sommige eerste gebouwen die in Mariahoeve werden gebouwd ook oude bakstenen uit Bezuidenhout zijn gebruikt. Er was namelijk geen geld om materialen te maken. Vandaar ook dat er een onteigening van puin had plaatsgevonden. Er werd toen dus eigenlijk uit noodzaak al duurzaam met materialen omgegaan.
Foto Bezuidenhout: archief Geheugen van Bezuidenhout.
Dit jaar is het 75 jaar geleden en heeft de herdenking plaatsgevonden. Hoe was dat?
Het bombardement wordt jaarlijks herdacht. Er is een foto van de eerste herdenking, in 1946, waarop te zien is dat er honderden mensen waren gekomen. De herdenking vindt nu jaarlijks plaats bij het beeld van Juliana van Stolberg, omringd door haar 5 zonen, waarvan 1 Willem van Oranje is. Dit beeld stond vroeger overigens op een andere locatie in de wijk. In het plantsoen van het Louise de Colignyplein. Gelukkig bleef het tijdens het bombardement zo goed als onbeschadigd en is het in 1954 verplaatst (gerold) naar de huidige locatie. Het is trouwens het enige beeld van Juliana van Stolberg in heel Nederland en werd in 1930 door toen Prinses Juliana onthuld. Samen met haar moeder (Wilhelmina) en grootmoeder (Emma).
De herdenking dit jaar was mooi en extra bijzonder. Er waren overlevenden van het bombardement van wie een aantal tijdens de herdenking aan het publiek vertelden hoe het er die dag aan toe was gegaan en hoe zij het bombardement van dichtbij hadden meegemaakt. Dat was bijzonder indrukwekkend. Wat ook indrukwekkend was waren de naambordjes van de 529 slachtoffers van het bombardement, die door scholieren waren gemaakt.
Zijn we iets vergeten?
Nou misschien nog dat er geen enkele Bezuidenhouter is van tussen de 60 en 90 die niet de kale vlaktes op z’n netvlies gebrand heeft staan. De vlaktes waar ze als kind speelden en waarvan sommigen, zoals ik, zich toen als kind niet beseften waardoor die vlaktes waren ontstaan. Dat besef kwam pas op latere leeftijd.
(Een aantal bekende mensen die toen in Bezuidenhout woonden zijn bijvoorbeeld Paul van Vliet, Bram van der Vlugt en Paul Verhoeven).
